Eğitimde Hijyenin Önemi: Okullarda Hijyenik Ped Erişimi
Okul Ortamında Regl Dönemi Zorlukları
Ergenlik çağına gelen bir kız öğrenci, okulda adet olduğunda bir dizi zorlukla karşılaşabiliyor. Birincisi, utanma ve damgalanma korkusu: Regl olduğunu çevresine belli etmemek için tuvalete gizlice gitmeye çalışma, arkadaşlarından utanma gibi duygular akademik konsantrasyonunu düşürebiliyor. İkincisi, uygun imkânların eksikliği: Okul tuvaletlerinde kapalı çöp kutuları bulunmaması, su ve sabun eksikliği veya acil durumlarda temin edilebilecek ped olmaması, öğrencilerin hijyenik ve rahat hissetmesini engelliyor. Bu durumda kimi kızlar, kıyafetlerine sızıntı olmasından korkup bütün günü endişeyle geçiriyor, hatta bazıları utanıp eve gitmeyi tercih ediyor. Düzenli ped değiştiremediği için sağlık sorunları yaşayanlar bile olabiliyor. Bütün bunlar genç bir kızın öğrenim hayatında geri kalmasına, derse odaklanamamasına ve devamsızlık yapmasına yol açabiliyor.
Hijyenik Ürünlere Erişimin Eğitimdeki Etkisi
Okulda hijyenik ped ve uygun koşullar olmaması, kız öğrencilerin eğitim hakkını doğrudan etkiliyor. Regl döneminde okula gidemeyen bir öğrenci, yılda ortalama 30-40 gün devamsızlık yapmış olabiliyor ki bu da akademik başarıyı ciddi anlamda düşürüyor. UNESCO’nun belirttiği üzere, dünya çapında pek çok kız çocuğu yalnızca biyolojik bir süreci yönetememekten dolayı eğitimden geri kalıyor. Bu durum toplumsal cinsiyet eşitsizliğini derinleştiriyor; erkek öğrenciler kesintisiz eğitim alırken, kızlar “ayıp” veya “ayırt edici” görülen bu durum yüzünden okuldan kopabiliyorlar. Uzun vadede, kadınların iş ve toplum hayatına katılımı da bu nedenle azalabiliyor. Öte yandan, okulda regl konusunda bilinç ve destek olması halinde kız öğrencilerin özgüveni artıyor, derse katılımları ve başarıları yükseliyor.
Araştırmalar, okullarda ücretsiz ped sağlanması ve özel hijyen olanakları sunulmasının kızların devamsızlığını belirgin şekilde azalttığını gösteriyor. Örneğin Yeni Zelanda hükümeti, ülkede yaklaşık 95 bin öğrencinin maddi imkânsızlıklar nedeniyle regl dönemlerinde okula gidemediğini tespit ettikten sonra liselerde ücretsiz ped dağıtımı programı başlattı. Benzer şekilde birçok ülkede yerel yönetimler ve kurumlar, okullara ped ve tampon temini için adımlar atıyor. İskoçya, 2018’de okullarda ve kamu kurumlarında menstrüel ürünleri ücretsiz sunan ilk ülke oldu. İrlanda, Kanada gibi ülkeler de tampon ve ped vergisini kaldırarak bu ürünleri temel ihtiyaç kategorisine aldı.
Çözüm Önerileri ve İyi Uygulamalar
Okullarda hijyenik ped erişimini sağlamak için hem devlet politikalarına hem de toplumsal inisiyatiflere ihtiyaç var. İlk adım olarak, tüm okulların kız öğrenci tuvaletlerinde ped ve tampon bulundurma zorunluluğu getirilebilir. Bu ürünlerin ücretsiz veya kolay erişilir olması, öğrencilerin utanmadan ihtiyaçlarını gidermesini sağlayacaktır. İkinci olarak, okul altyapıları iyileştirilmelidir: Temiz su, sabun, çöp kutusu ve mahremiyet sağlayan kabinler standart olmalıdır. Öğretmenler ve rehberlik servisleri, regl konusunda bilinçlendirme seminerleri düzenleyerek hem kız hem erkek öğrencilere bu süreci anlatabilir. Nitekim bazı okullarda hemcins akran eğitimi yoluyla, üst sınıf kız öğrenciler küçüklerle deneyimlerini paylaşarak onları bilgilendiriyor.
Türkiye’de de bu konuda farkındalık artmaya başladı. Bazı belediyeler ve sivil toplum kuruluşları, dar gelirli ailelere ve okullara ped desteği kampanyaları yürütüyor. Örneğin Ankara Büyükşehir Belediyesi, 2022 yılından beri kadın danışma merkezleri aracılığıyla ihtiyaç sahibi kadın ve kızlara her ay bir paket ücretsiz hijyenik ped sağlıyor. Kuzey Kıbrıs’ta da gençlik örgütleri okullarda ücretsiz ped dağıtımı için projeler geliştiriyor. Tüm bu çabalar, “okullarda hijyenik ürünlere erişim her kız çocuğunun hakkıdır” anlayışını yerleştirmeyi amaçlıyor.
Unutmamalıyız ki eğitimde hijyen sadece ürün dağıtımı değil, aynı zamanda regl hakkında açık konuşulabilen, destekleyici bir ortam yaratılması demektir. Okullarda bu kültürü yerleştirerek, kız öğrencilerin kendilerini güvende ve değerli hissetmelerini sağlayabiliriz. Hijyenik pedlere erişimin bir lüks değil temel ihtiyaç olduğu bilinciyle hareket ederek, geleceğin güçlü ve eğitimli kadınlarını desteklemiş olacağız.
